به گزارش قدس آنلاین، طرح «تامین پایدار غذای اساسی» یکی از طرح‌های اولویت دار دولت است که در ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی تصویب شد و افزایش تولید و کاهش وابستگی وارداتی در پنج کالای منتخب، تنوع مبادی واردات به سمت کشورهای هدف و متنوع سازی مصارف ارزی آن و افزایش تولید مرغ با نژاد آرین از محورهای اصلی این طرح است.
اقتصاد مقاومتی یک «الگوی حکمرانی اقتصادی» است؛ به این معنا که سیاست‌ها، قوانین و اقدامات طوری طراحی شود که اقتصاد کشور با کمترین اثرپذیری از تکانه‌های داخلی و خارجی، رشد و پیشرفت پایدار داشته باشد.
برای تحقق اقتصاد مقاومتی و پیاده سازی این الگوی حکمرانی ضروری است دولت طرح‌هایی را به عنوان اولویت ویژه در چارچوب «نقشه مقاوم سازی اقتصاد ایران» که بر «به‌روزرسانی و بالفعل‌شدن مزیت‌های بالقوه اقتصادی کشور برای استحکام ساخت درونی قدرت» و «توسعه تعاملات هدفمند با شرکای بزرگ اقتصادی مبتنی بر آن» استوار است، طراحی و به صورت برنامه‌ریزی شده اجرا کند؛ طوری که در نهایت، مقاوم سازی اقتصاد و رشد و پیشرفت پایدار اقتصادی، با وجود فشار حداکثری دشمن، محقق شود.
نقش دولت در این طرح‌های اولویت دار، اجرای «اقدامات عملیاتی» شامل تصدی(اجرای امور)، بسترسازی(ایجاد زیرساخت)، قاعده‌گذاری(هدایت و نظارت) و تسهیل‌گری(حمایت)، است و ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی بستری است که برای این مهم پیش بینی شده و این ظرفیت را برای دولت فراهم می کند.
ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی به عنوان نهادی که با فرمان رهبر معظّم انقلاب، بر اساس اصل ۱۳۸ قانون اساسی و به ریاست معاون اول رئیس جمهوری شکل گرفت، وظیفه طراحی و تصویب و پیشبرد طرح‌های جهشی و اولویت دار برای مقاوم سازی اقتصاد و رفع موانع و تسهیل گری‌های لازم برای پیگیری قدم به قدم آنها تا حصول نتیجه را بر عهده دارد و می‌تواند در تحقق اقتصاد مقاومتی و پیاده سازی نقشه دولت در این زمینه، نقش آفرینی ویژه و راهبردی داشته باشد.
در دولت قبل، این ستاد عمدتاً به امور جاری اقتصاد و پروژه‌هایی که اولویت بودجه ای داشت می‌پرداخت؛ اما در دولت سیزدهم، رویه ستاد تغییر کرده و منطبق بر ماموریت اصلی خود قرار گرفته است. بر این اساس، ماموریت اصلی ستاد در دولت سیزدهم «تصویب طرح‌های منتخب و محدود و تحول آفرین مبتنی بر نقشه مقاوم سازی اقتصاد» و «پیگیری قدم به قدم و مانع زدایی و تسهیل گری تا حصول نتیجه» است.
تصویب طرح تأمین پایدار غذای اساسی
در همین راستا، پس از تصویب دو طرح اولویت دار دولت در جلسه ۱۴ دی ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی تحت عناوین «جهش کریدور ترانزیتی شمال جنوب» و «توسعه زنجیره ارزش نفت و گاز»، در تاریخ سه اسفند ۱۴۰۱ و پس از جلسات متعدد کارشناسی دبیرخانه ستاد که از ابتدای سال با خبرگان، مسئولین و دستگاه‌های متولی برگزار شد، دو طرح اولویت دار دیگر دولت هم به تصویب رسید. یکی از این طرح‌ها، «توسعه نظامات بانکی بین المللی» و دیگری طرح «تامین پایدار غذای اساسی» شامل سه محور و برنامه کلیدی در حوزه تولید و تجارت محصولات کشاورزی بود که وزارت جهاد کشاورزی متولی آن است.
طرح تامین پایدار غذای اساسی ذیل مواد ۶ و ۷ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی به مفهوم «تولید داخلی محصولات اساسی یا تنوع مبادی واردات آنها» قرار می‌گیرد. اجرای این طرح، ضریب امنیت غذایی کشور را افزایش می‌دهد و با «تنوع مبادی واردات» که از محورهای اصلی اقتصاد مقاومتی است، وابستگی به واردات از کشورهای همسو با تحریم‌ها را هم کاهش خواهد داد.
به همین دلیل، این طرح راهبردی به اولویت دولت تبدیل شده است. طرح تامین پایدار غذای اساسی شامل سه محور منتخب به عنوان برنامه اجرایی در این زمینه تهیه شده است که عبارتند از:
* افزایش تولید داخلی پنج محصول اساسی منتخب(گندم ۱۵، جو ۵، ذرت دانه ای ۲، دانه کلزا ۲و دانه سویا ۱ر۰میلیون تن) مبتنی بر الگوی کشت از طریق «ارائه بسته مستقیم حمایتی تشویقی به کشاورزان» و «تولید مستقیم یا قراردادی توسط شرکت‌های بزرگ و هلدینگ‌های کشاورزی»
* تنوع بخشی به مصارف ارزی واردات محصولات اساسی غذایی از طریق «تغییر حداقل ۵۰ درصد از مبادی اصلی و واسطه‌ای واردات به سمت کشورهای هدف
* افزایش تولید گوشت مرغ با نژاد ایرانی آرین از طریق «بهبود عملکرد لاین آرین و بروزرسانی مجتمع آن» و «توسعه زنجیره تولید گوشت مرغ آرین از لاین تا بازار با محوریت شرکت‌های بزرگ و هلدینگ‌های کشاورزی»
با توجه به ماهیت مسائل امنیت غذایی و لزوم کاهش وابستگی در این موضوع، متناسب با سه محور اصلی طرح تامین پایدار غذای اساسی دولت سه وظیفه مهم خود یعنی بسترسازی(ایجاد زیرساخت)، قاعده‌گذاری(هدایت و نظارت) و تسهیل‌گری(حمایت) را برعهده خواهد داشت.
از جمله موانع و مسائل تحقق این برنامه می‌توان به تامین منابع مالی با کمترین وابستگی به بودجه دولت، بازطراحی ساختارهای مدیریتی، ارائه مجوزهای لازم، تغییر مسیرهای تجاری با قاعده گذاری و غیره اشاره کرد که ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی، ظرفیت و دسترسی لازم برای فراهم سازی آن را دارد.
چرا تأمین پایدار غذا اهمیت دارد؟
آن دسته از محصولات کشاورزی که نقش ویژه در تامین غذای مردم دارند، به عنوان محصول یا غذای اساسی شناخته می‌شوند که تامین پایدار آنها برای تمامی کشورها اهمیت بسزایی دارد.
بررسی شرایط تامین این محصولات در ایران مطابق با آمار سال ۱۴۰۰نشان می‌دهد هر ساله بیش از ۳۹ میلیون تن محصول اساسی کشاورزی(پنج محصول منتخب شامل گندم، جو، ذرت، دانه سویا و دانه کلزا) برای تامین ۱۳.۵ میلیون تن نان، یکمیلیون تن گوشت قرمز، ۲.۵ میلیون تن گوشت مرغ، یک میلیون تن تخم مرغ و ۲میلیون تن روغن خوراکی نیاز است.
حدود ۱۷میلیون تن از این محصولات پنج‌گانه(شامل گندم، جو، ذرت، دانه سویا و دانه کلزا) به ارزش تقریبی ۸.۳ میلیارد دلار از طریق واردات تامین می‌شود که نشان دهنده وابستگی ۴۳ درصدی به واردات و ارزبری بالای این محصولات است که اگر برای این وابستگی تدبیر نشود، چه از منظر میزان ارز مصرفی و چه از منظر وابستگی به کشورها و ارزهای خاص در واردات، درجه تحریم پذیری و وابستگی اقتصاد افزایش می‌یابد.
در واقع با توجه به ظرفیت‌های اقلیمی کشور و امکان تولید بسیاری از این محصولات از طریق منابع داخلی با مدیریت بهینه آب، این میزان وابستگی، امنیت غذایی کشور را به ویژه در شرایطی که آمریکا و کشورهای غربی بیشترین فشار تحریمی و اقتصادی را بر کشور وارد کردند و در پی تضعیف معیشت مردم هستند، با چالش مواجه می‌کند.
باید خاطرنشان کرد: هدف اصلی در طرح «تامین پایدار غذای اساسی» ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی، افزایش ضریب امنیت غذایی کشور و کاهش وابستگی به واردات یا مبادی خاص واردات این محصولات از طریق افزایش تولید داخلی غذای اساسی و تنوع مبادی است که یکی از محورهای مهم مقاوم سازی اقتصاد محسوب می‌شود.
مطابق با این طرح، چنانچه به دلیل شرایط اقلیمی و ظرفیت‌های موجود کشور در کوتاه مدت امکان تولید این محصولات فراهم نشود و نیاز به واردات همچنان وجود داشته باشد، رویکرد اصلی این برنامه ایجاد زیرساخت و شرایط لازم برای جلوگیری از وابستگی به کشورها و ارزهای خاص و محدود در واردات است تا از این طریق بتواند به پایدارسازی شرایط غذایی و اقتصادی کشور کمک کند.
علاوه بر تولید و تنوع مبادی واردات غذای اساسی، افزایش تولید گوشت مرغ با نژاد آرین طوری که بخش قابل توجهی از نیاز بازار پوشش داده شود و این نژاد بتواند در سطوح لاین و اجداد، تامین کننده نیاز کشور باشد، در طرح تامین پایدار غذای اساسی برنامه ریزی شده است. با توجه به اینکه تنها تعداد محدودی از کشورها لاین تجاری دارند و شرکت‌های فعال در این زمینه هم محدود و مشخص هستند، پایدارسازی تولید گوشت مرغ از این نژاد داخلی در بخشی از نیاز مصرفی کشور اهمیت راهبردی دارد.
محورهای طرح تأمین پایدار غذا
طرح تامین پایدار غذای اساسی از سه محور تشکیل شده که بعضی از آنها پیش از این هم در دستور کار قرار داشته است؛ لکن مصوبه ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی به دلیل جایگاه این نهاد، تحقق آنها را در صدر اولویت‌های دولت قرار داده است و بنا دارد با پیگیری مستمر و مانع زدایی و تسهیل گری، تا حصول نتیجه آنها را دنبال کند.
*محور اول: افزایش تولید ۵محصول: افزایش تولید داخلی پنج محصول اساسی منتخب (گندم ۱۵، جو ۵، ذرت دانه ای ۲، دانه کلزا ۲و دانه سویا ۱ر۰میلیون تن) مبتنی بر الگوی کشت از طریق «ارائه بسته مستقیم حمایتی تشویقی به کشاورزان» و «تولید مستقیم یا قراردادی توسط شرکت‌های بزرگ و هلدینگ‌های کشاورزی» اولین محور طرح «تامین پایدار غذای اساسی» است.
انتظار می‌رود با اجرای این محور ذیل یک برنامه مشخص ظرف مدت دو سال، میزان تولید محصولات کشاورزی به دلیل استفاده بهینه از منابع آبی و خاکی، ارتقای بهره وری و عملکرد تولید و پیشتیبانی مناسب از کشاورزان در مجموع بیش از ۸.۵ میلیون تن افزایش داشته باشد.
این میزان افزایش تولید محصولات اساسی کشاورزی باعث صرفه جویی حدود چهار میلیارد دلاری در واردات محصولاتی نظیر گندم، دانه‌های روغنی، نهاده‌های دامی و روغن خوراکی خواهد شد و وابستگی وارداتی پنج محصول منتخب را بین ۲۰ تا ۴۰ درصد کاهش خواهد داد.
پنج محصول اساسی منتخب در این برنامه شامل گندم، ذرت، جو و سویا و کلزا به عنوان محصولات اولیه و لازم در تامین نان، گوشت قرمز، گوشت مرغ، تخم مرغ، شیر، لبنیات و روغن خوراکی در زنجیره‌های غذا محسوب می‌شوند. از طرفی این محصولات به دلیل تطابق لازم با شرایط اقلیمی و تولیدی کشور، امکان تولید تا سقف درنظر گرفته شده در این برنامه را دارند و هدفگذاری انجام شده، کاملاً کارشناسی و امکانپذیر است.
در واقع چنانچه برنامه الگوی کشت و سیاست‌های حمایتی وزارت جهاد کشاورزی در این زمینه به صورت هدفمند تدوین و اجرا شود، دستیابی به اهداف مدنظر امکان پذیر خواهد بود.
منبع: روزنامه اطلاعات
نظر شما